Mađarska 1956.

[Komsomol]

KONTRAREVOLUCIJA U MAĐARSKOJ 1956.

Stephen Millies

Zašto je Đžorđž Buš upravo poslao guvernera države New York George Pataki-ja učestvuje u proslavi ustanka „Mađarskih boraca za slobodu“?

Ovaj dan je takođe trideseta godišnjica herojskog Soweto pokreta, u kojem su stotine Afričkih omladinaca poginuli boreći se protiv aparthejda. Ali pataki nije išao u Južnu Afriku.

Niti jedan kapitalistički političar nije prisustvovao proslavi godišnjice Mađarske Sovjetske Republike (1919), koja je bila druga socijalistička revolucija koja je pratila pobedu Boljševika u Rusiji.

Mađarska Sovjetska Republika trajala je 133 dana. Allen Dulles, u to vreme mladi diplomata Sjedinjenih država igrao je važnu ulogu u invazijij koja je krvavo ugušila ovu republiku. Pedesetih godina dvadesetog veka, nakon što je postao direktor CIA-e, Dulles je svrgnuo napredne vlade u Gvatemali i Iranu.

Admiral Miklós Horthy, vodeći igrač u svrgavanju te rane Sovjetske republike, postao je Mađarski fašistički diktator i tesno je sarađivao sa Hitlerom. Tokom fašističke diktature preko 400 hiljada Mađarskih Jevreja je ubijeno.

Tokom drugog svetskog rata mnogi mađarski vojnici, koji su bili primorani da se bore protiv Sovjetskog saveza, su poginuli usled neuspelog pokušaja nacista da okupiraju i osvoje Staljingrad.

Sovjetska Crvena Armija je konačno oslobodila Mađarsku od fašista plativši za to visoku cenu.

Za razliku od Jugoslavije i Albanije glavni faktor u Mađarskoj nisu bile unutrašnje revolucionarne snage već Sovjetska Crvena Armija. Mali broj komunista je preživeo decenije torture i logora smrti.

Uprkos tome, radnici su uspeli da zauzmu fabrike. Dve trećine zemlje su bile u vlasništvu četrdeset porodica dok tri miliona seljaka nije imalo zemlju uopšte. „Mađarska je bila jedna od poslednjih zemalja sa feudalnim ili polu-feudalnim posedima u Evropi sve do 1945“ zapisao je Alexander Eckstein avgusta 1949. Seljaci u oduzeli velike posede svojih gospodara i ravnopravno ih podelili.

Škole su otvorene i za siromašne ljude. Broj školovanih ljudi je do 1955 prastao za 400 procenata. Broj školovanih žena je porastao pet puta. 60 posto mesta u visokim školama bilo je zagarantovano seljacima i radnicima.

Zdravstveno osiguranje je postalo besplatno. Kampanja za suzbijanje tuberkuloze – zvane „Mađarska bolest“ spasila je hiljade života.

Socijalistički način ekonomskog planiranja je omogućio ovaj napredak. Industrijska proizvodnja se povećavala 14 procenata svake godine počev od ranih 1950-tih sa veoma niskog nivoa.

U međuvremenu hladni rat se pojačavao. Pentagon je pripremao nuklearni napad na Sovjetski savez. 1950. je pokrenuta invazija na Koreju.

Mađarski komunisti, koji su uložili veliki trud da se poveća životni standard, bili su pod stalnim pritiskom.

Sredinom 1950-tih Zapadna Evropa je napredovala uz pomoć američkog kapitala predviđenog u Marshall Plan-u. Međutim Istočna Evropa, u kojoj su fašisti uništili većinu infrastrukture i ubili na milione ljudi, ostala je siromašna.

U Mađarskoj je izgrađen veliki broj kombinata, ali previše brzo, na kojima su raspoređeni seljaci koji nisu imali mehanizaciju neophodnu za obrađivanje velikih površina zbog nedovoljno razvijene industrijske osnove.

Veliko nezadovoljstvo u Mađarskoj je išlo na ruku prethodno pivilegovanoj klasi koj je bila zbačena sa vlasti. Nesuglasice u Komunističkoj Partiji su samo pogoršale stvari.

U pozadini svega veliki uticaj je imala i katolička crkva. Ovo nije crkva mučenika iz El Salvador-a Nadbiskupa Romera. Mađarski kardinal Mindszenty je bio suviše desno orijentisan, čak je i napisao da je Darwin trebao biti spaljen na lomači.

„Tajni govor“ koji je održao Nikita Hruščov na dvadesetom kongresu Komunističke Partije u februaru 1956. godine, krivio je Staljina, a sa druge strane tražio je dogovor sa imperijalistima. To je bilo zeleno svetlo za pro-kapitalističke elemente širom Istočne Evrope.

U oktobru Imre Nagy koji je tada postao premijer Mađarske otvorio je vrata za reakcije, na isti način kao što je to kasnije uradio Mihail Gorbačov u Sovjetskom Savezu.


Mađarski radnici su se žalili. Međutim njihova pobuna je ugušena krvlju što je pozdravljeno od strane Wall Street-a.

Vršena su spaljivanja knjiga Marksističke literature, baš kao što su to činili i nacisti. Crvene zvezde su skinute sa zgrada. Socijalistički simboli si uklonjeni sa Mađarske zastave i Komunisti su poubijani.

Mađarskim radnicima je obećano da mogu da zadrže socijalizovane fabrike i druga dostignuća ukoliko svrgnu komunizam.

„Radnički savet“ je dozvolio pro-kapitalističkim partijama, kao što su Mali posednici, da se uključe u vladu. Fašista Mindszenty je oslobođen iz zatvora. Mađarski „borci za slobodu“ su pozvali Ujedinjene Narode da intervenišu, što je u stvari kao i u slučaju Koreje značilo intervenciju Sjedinjenih Država.

Sovjetski Savez je bio primoran da pošalje snage koje će zaustaviti kontrarevoluciju.

Reakcija je obustavljena. Prvi zadatak novog Komunističkog vođe János Kádár-A, koji je bio pritvoren za vreme prethodnog Komunističkog režima je uspeo da pridobije radnike. Osnovana je radnička milicija.

Nakon 1956 socijalistička Mađarska je napredovala u ekonomiji, ali Vašington je trošio trilione dolara poreza uzetog od radnika kako bi se porazio socijalistički blok, pokrenuta je neverovatno skupa trka u naoružanju. Postali su pobednici nad Istočnom Evropom i sovjetskim savezom u periodu od 1989-91.

Ovo je bila velika tragedija za radničku klasu celog sveta i nacije koje su se borile protiv neokolonijalizma. Kuba i Narodna Republika Korea su jako pogođene zbog narušavanja spoljne trgovine.

I dok nova vladajuća klasa ubire velika bogatstva radnici nisu ništa postigli svojom kontrarevolucijom. Nezaposlenost u Mađarskoj je porasla od 1,7 procenata iz 1990. godine do 11 procenata u 1996. godini. Pedeset hiljada Mađara su postali beskućnici zbog kapitalističke „slobode“. Broj obolelih od tuberkuloze je porastao za 18 procenata od 1990. do 1999. godine.

Trenutnog premijera Mađarske Ferenc Gyurcsany-a napadaju sile još desnijeg krila.

Sve ovo pokazuje zašto je bilo važno braniti Mađarsku radničku državu 1956. godine i zaustaviti desno krilo. Kontrarevolucija maskirana je kao prijatelj radnika, baš kao što je i Hitler maskirao svoj reakcionarni program kao „nacional socijalizam“. U stvari bili su podređeni imperijalizmu i kao partneri u globalnom monopolu nad kapitalom oni su spremni da udvostruče iskorištavanje radnika.

Danas Buš može da likuje nad porazom socijalističkog bloka u Evropi. Ali otpor prema imperijalizmu Sjedinjenih Država raste iz dana u dan, i širom sveta govori jasnije od bilo kojih reči da se plima ponovo okreće u korist radnika i nacionalnih pokreta za oslobođenje.

*Tekst je preuzet iz lista "Workers World", 16. novembar 2006. godine, strana 10

[n4al]

Dobar istorijski pregled mađarske kontrarevolucije ima Ludo Martens u svojoj knjizi "USSR: Velvet Counterrevolution". Toplo preporučujem.